صفحه اصلی

چنانچه وقت مطالعه ندارید، می توانید صدای آن را گوش دهید

[player id=11431]

یک قاتل پنهان دیده می شود،

هپاتیت C در سکوت تا مرز کشتن قربانی پیش می رود.

مقدمه

هپاتیت یک اصطلاح کلی به معنای التهاب کبد است که می تواند در اثر عوامل مختلفی از جمله ویروس، الکل، کبد چرب و… ایجاد و در صورت عدم تشخیص و درمان باعث سیروز کبدی (زخم در کبد) می شود. در ادامه با نوع ویروسی این بیماری آشنا می شوید.

آشنایی با هپاتیت C

ویروس هپاتیت/Hepatitis virus انواع مختلفی دارد: HAV (Hepatitis A virus), HBV, HCV, HEV,…. برخلاف باور عام همۀ انواع هپاتیت خطرناک نیست، برای مثال حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد افراد در سنین کودکی به هپاتیت A مبتلا می شوند.

بیماری ها را می تواند به دو دستۀ مزمن و حاد تقسیم کرد؛ در نوع مزمن علائم، پایدار و طولانی مدت است در صورتی که در نوع حاد علائم سریع و کوتاه مدت بروز پیدا می کنند. هپاتیت های B, C می توانند مزمن شوند ولی هپاتیت های A, E قابلیت مزمن شدن ندارند. درصد بالایی از سرطان کبد بر اثر هپاتیت مزمن ایجاد می شود.

هپاتیت C باعث عفونت حاد و مزمن می شود. عفونت های حاد HCV معمولاً بدون علامت هستند و اغلب منجر به یک بیماری تهدید کننده زندگی نمی شوند. حدود ۳۰ درصد از افرادِ آلوده به طور خود به خود ویروس را طی ۶ ماه پس از عفونت بدون هیچ درمانی پاک می کنند. ۷۰ درصد باقی مانده دچار عفونت مزمن HCV می شوند، یعنی فاز حاد تبدیل به فاز مزمن می شود. در بین افراد مبتلا به عفونت مزمن HCV، خطر سیروز بین ۱۵ تا ۳۰ درصد در طی ۲۰ سال متغیر است.

انتقال ویروس و بیماری

انتقال ویروس هپاتیت C غالباً از طریق خون صورت می گیرد، در واقع bloodborne است. راه های انتقال این بیماری:

1. استفاده لوازم پزشکی استریل نشده، مثلا تزریق مواد مخدر با سوزن مشترک
2. انتقال خون آلوده
3. انتقال ویروس از مادر آلوده به جنین
4. رابطۀ جنسی پرخطر

• HCV از طریق شیر مادر، آب، غذا، در آغوش گرفتن، بوسیدن و… منتقل نمی شود.

علائم بیماری

دورۀ کمون هپاتیت C از ۲ هفته تا ۶ ماه متغیر است. از زمانی که ویروس به بدن وارد می شود تا زمانی که علائم بروز پیدا می کنند را دورۀ کمون می گویند. پس از عفونت اولیه، تقریباً ۸۰٪ از افراد هیچ علامتی نشان نمی دهند. کسانی که علائم حاد دارند ممکن است تب، خستگی، کاهش اشتها، تهوع، استفراغ، درد شکم را نشان دهند. همان طور که پیش تر ذکر شد حدود ۷۰% از افراد دچار عفونت مزمن می شوند. علائم این فاز می تواند به طور گسترده ای متفاوت باشد. در برخی ممکن است علائم اصلاً مورد توجه قرار نگیرند و در برخی تاثر جدی روی کیفیت زندگی بگذارد. برخی از علائم هپاتیت مزمن:

1. احساس خستگی به طور مداوم
2. درد مفاصل و ماهیچه ها
3. تغییر خلق و خوی ناگهانی
4. مشکل در حافظۀ کوتاه مدت
5. اضطراب و افسردگی
6. سوء هاضمه یا نفخ
7. خارش پوست

اگر هپاتیت C درمان نشده باقی بماند می تواند در نهایت باعث زخم در کبد شود (سیروز کبدی). نشانه های سیروز کبدی یرقان (زردی پوست و سفیدی چشم) ادرار تیره، مدفوع رنگ پریده، استفراغ خون و تجمع مایع در پا و شکم هستند.

تشخیص بیماری

از آنجایی که هپاتیت C  در مرحله حاد معمولاً علائمی ندارد، بدون درمان می ماند و وارد مرحله مزمن می شود. در مرحله مزمن هم تا چندین دهه می تواند بدون علائم باقی بماند تا زمانی که آسیب جدی به کبد وارد شود، در این زمان فرد دچار یرقان، ادرار تیره و مدفوع روشن می شود. پس تشخیص هپاتیت کار آسانی نیست، از این جهت سازمان جهانی بهداشت پیشنهاد می کند افراد در معرض خطر حتما آزمایش های لازم را انجام دهند.

تشخیص عفونت هپاتیت C دو مرحله دارد:

1. تست سرولوژی: زمانی که یک عامل بیگانه (آنتی ژن) وارد بدن می شود، سیستم ایمنی علیه آن آنتی بادی می سازد. در تست سرولوژی آنتی بادی علیه HCV اندازه گیری می شود. این تست مشخص می کند که آیا فرد تاکنون به هپاتیت C مبتلا شده یا خیر.
2. اگر تست اول مثبت بود، تست دوم برای یافتن ماده ژنتیکی ویروس/RNA انجام می شود. در صورت مثبت بودن تست دوم، تایید می شود که فرد هپاتیت دارد.

• پیشتر ذکر شد حدود ۳۰ درصد افراد، بدون درمان می توانند با پاسخ ایمنی قوی ویروس را در همان مرحله حاد از بین ببرند، ولی ۷۰ درصد افراد وارد مرحله مزمن می شوند. تست اول برای کل این افراد (یعنی هم ۳۰ درصد و هم ۷۰ درصد) مثبت و تست دوم فقط برای کسانی که وارد مرحله مزمن شده اند (فقط ۷۰ درصد) مثبت خواهد بود.

بعد از تشخیص هپاتیت C مزمن، میزان آسیب به کبد ارزیابی می شود و برحسب میزان آسیب درمان مناسب و مدیریت صحیح بیماری انجام می شود.

تشخیص هرچه سریع تر مانع از ایجاد مشکلاتی مثل نارسایی کبد، سرطان کبد یا نیاز به دریافت کبد جدید می شود.

درمان

هپاتیت همیشه به درمان نیاز ندارد، با این وجود زمانی که بیماری وارد فاز مزمن می شود درمان ضروری است. امروزه داروهای بسیار قوی در برابر هپاتیت C داریم، گروهی از این داروها DAAs هستند که برای افراد بالای ۱۲ سال استفاده می شود. طول درمان و حتی خود درمان بسته به شدت بیماری و وجود یا عدم وجود سیروز متغیر است ولی به طور میا‌‌‌نگین ۱۲ تا ۲۴ هفته درمان با DAA ها بیماری را به طور کامل از بین می برد.

پیشگیری

واکسن موثری در برابر هپاتیت C وجود ندارد، بنابراین پیشگیری به کاهش خطرِ قرار گرفتن در معرض ویروس در مراکز بهداشتی و جمعیت های پرخطر بستگی دارد.

پیشگیری های اولیه در برابر HCV:

1. استفاده ایمن و مناسب از وسایل تزریقی
2. جابه جایی و دفع ایمن اشیاء تیز و ضایعات بیمارستانی
3. آزمایش خون های اهدایی برای HCV
4. آموزش بهداشت شخصی
5. پرهیز از رابطه جنسی پرخط

چناچه تمایل دارید از گلریزان های فعال خیریه حمایت کنید کافی است وارد آن شوید و با مطالعه داستان خانواده از آن ها حمایت کنید.